Chùa Vĩnh Nghiêm, một trong những ngôi chùa nổi tiếng nhất của Phật giáo Việt Nam, không chỉ là một công trình tôn giáo mà còn là di tích lịch sử, văn hóa gắn liền với sự phát triển của Phật giáo trong nước. Chùa Vĩnh Nghiêm từ lâu đã trở thành điểm đến thu hút không chỉ du khách trong nước mà còn cả những tín đồ Phật giáo quốc tế. Được biết đến là một trong những ngôi chùa cổ nhất tại Việt Nam, chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là nơi thờ phụng mà còn là nơi gìn giữ những giá trị tinh thần, văn hóa và lịch sử của dân tộc.
1. Sơ lược về chùa Vĩnh Nghiêm
Địa chỉ: thôn Quốc Khánh, xã Trí Yên, huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang
Chùa Vĩnh Nghiêm (còn gọi là chùa Đức La) không chỉ là một trong những ngôi chùa cổ kính nhất của Việt Nam mà còn sở hữu giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật độc đáo, gắn liền với sự phát triển của Phật giáo nước nhà.
Được xây dựng từ thời Lý, chùa Vĩnh Nghiêm đã trải qua hơn 700 năm lịch sử, vẫn vẹn nguyên vẻ đẹp uy nghi, tĩnh lặng. Đặc biệt, vào thế kỷ XIII, dưới sự tu bổ của Phật hoàng Trần Nhân Tông, chùa trở thành trung tâm Phật giáo của Thiền phái Trúc Lâm, một trong những dòng Thiền tiêu biểu của Việt Nam.
Với vị trí địa lý đặc biệt, chùa Vĩnh Nghiêm nằm giữa sự giao thoa của hai con sông Lục Nam và sông Thương, tạo nên một cảnh sắc thiên nhiên vừa huyền bí, vừa thơ mộng. Phía trước chùa là ngã ba sông, nơi hai dòng nước giao nhau, phía sau là núi Cô Tiên sừng sững. Không xa đó là vương phủ của Trần Hưng Đạo và đền Kiếp Bạc, những địa danh gắn liền với lịch sử hào hùng của dân tộc.
Vẻ đẹp của chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là sự kết hợp tuyệt vời giữa thiên nhiên và kiến trúc, mà còn là điểm tựa tâm linh cho bao thế hệ người dân. Với không gian thanh bình và cảnh sắc hữu tình, chùa không chỉ thu hút du khách thập phương mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai đam mê tìm hiểu văn hóa, lịch sử.
=> Xem thêm: Khám phá lễ hội đền Hùng
2. Vẻ đẹp của kiến trúc
Nằm giữa lòng Bắc Giang, chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là điểm đến tâm linh nổi tiếng mà còn là một kiệt tác kiến trúc, phản ánh sự hòa quyện hoàn hảo giữa yếu tố truyền thống và hiện đại. Các công trình trong chùa được xây dựng theo lối kiến trúc cổ điển Việt Nam, với những mái ngói cong vút, chạm trổ tinh xảo, tạo nên một không gian uy nghiêm, trang trọng. Tuy nhiên, để đáp ứng nhu cầu tham quan và chiêm bái của du khách, chùa cũng đã được trang bị các tiện nghi hiện đại, mang đến sự tiện lợi mà không làm mất đi vẻ đẹp cổ kính của ngôi chùa.
Chùa Vĩnh Nghiêm rộng khoảng 1 ha, nằm trong khuôn viên được bao quanh bởi lũy tre dày đặc, mang đến không gian tĩnh lặng và thanh bình, lý tưởng cho các phật tử và du khách tìm kiếm sự yên tĩnh. Được xây dựng với quy mô lớn, chùa Vĩnh Nghiêm là một ví dụ xuất sắc về kiến trúc cổ điển Việt Nam, thể hiện sự hưng thịnh của Phật giáo thời Trần.
Một trong những điểm nhấn kiến trúc độc đáo tại chùa Vĩnh Nghiêm là cổng tam quan, được xây dựng theo lối kiến trúc truyền thống với ba cửa vòm lớn. Trên cổng, các hình tượng Phật giáo được đắp nổi tỉ mỉ, khẳng định sự uy nghiêm và trang trọng của ngôi chùa. Vào trong sân, du khách sẽ bắt gặp một tấm bia đá lớn có 6 mặt, được dựng vào năm 1606 nhằm ghi dấu việc trùng tu chùa. Đối diện là vườn tháp mộ, nơi yên nghỉ của năm vị tổ sư, trong đó có Phù Lãng Trung pháp, Thông Duệ ứng Duyên và Trần Nhân Tông.
Kiến trúc của chùa được xây dựng theo trục hướng Đông Nam, gồm 4 khối chính:
- Khối thứ nhất gồm Bái đường, nhà Thiêu hương và Thượng điện. Được xây dựng theo lối kiến trúc chữ “Công”, khối này có thiết kế khang trang với mái ngói mũi hài, đắp nổi những họa tiết hoa lá, cuốn thư đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc cổ. Nội thất trong các công trình này cũng được trang trí tinh xảo, thể hiện dấu ấn nghệ thuật Phật giáo đậm nét.
- Khối thứ hai là nhà Tổ đệ nhất, nơi thờ Tổ Hương Vân Trần Nhân Tông. Khối này có quy mô nhỏ hơn, được xây dựng theo lối kiến trúc chữ “Công” nhưng nội thất lại đơn giản, tập trung vào tinh thần trang nghiêm của Phật giáo.
- Khối thứ ba là gác chuông cao 2 tầng 8 mái, nơi treo một quả chuông lớn. Kiến trúc lầu chuông kết hợp giữa cấu trúc gỗ và gạch, tạo nên vẻ đẹp thanh thoát. Bốn góc của lầu chuông là những quả chuông đồng nhỏ, tạo ra âm thanh trong trẻo khi gió thổi qua.
- Khối thứ tư là nhà Tổ đệ nhị, nơi thờ Tổ Pháp Loa cùng các vị tổ sư Thiền phái Trúc Lâm. Đây là khối kiến trúc được xây dựng theo lối “Đinh”, mang đến sự trang nghiêm và uy nghi cho khuôn viên chùa.
3. Chiêm ngưỡng mộc bản từ xa xưa
Chùa Vĩnh Nghiêm, một trong những điểm đến tâm linh nổi tiếng ở Bắc Giang, không chỉ thu hút du khách bởi vẻ đẹp kiến trúc cổ kính mà còn vì một kho tàng di sản văn hóa vô giá – kho mộc bản độc đáo được lưu giữ qua hàng trăm năm. Đây là một trong những bảo vật quý báu của Việt Nam, mang trong mình giá trị lịch sử, văn hóa và nghệ thuật sâu sắc.
Kho mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm hiện lưu giữ 3.050 bản ván gỗ khắc chữ Hán và Nôm, được chế tác trong khoảng thời gian từ thế kỷ XVII đến đầu thế kỷ XX. Các bản mộc bản này bao gồm những bộ kinh Phật, sách luật giới nhà Phật, cùng các sách hướng dẫn chữa bệnh bằng bài thuốc dân gian, phản ánh sự phong phú trong đời sống tôn giáo và văn hóa của người Việt. Chữ khắc trên các mộc bản sắc nét, tinh xảo, thể hiện trình độ nghệ thuật cao của người xưa, đồng thời là minh chứng cho sự phát triển của khắc chữ Việt Nam trong các thời kỳ lịch sử.
Đặc biệt, kho mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm còn lưu giữ nhiều tác phẩm văn học và nghệ thuật quý giá như Thần du Tây phương ký, Tây phương mỹ nhân truyện, và Yên Tử nhật trình – Thiền tông bản hạnh. Những tác phẩm này không chỉ ghi lại hình ảnh sống động về đời sống văn hóa, tôn giáo của người Việt, mà còn phản ánh sự ảnh hưởng sâu rộng của Phật giáo và Thiền tông trong quá trình hình thành và phát triển nền văn hóa dân tộc.
Bên cạnh đó, kho mộc bản còn chứa đựng các sách luật giới nhà Phật, một phần không thể thiếu trong việc bảo tồn và phát triển Phật giáo Việt Nam. Những cuốn sách này quy định các nguyên tắc tu hành của các tăng ni, góp phần duy trì sự phát triển lâu dài của Phật giáo tại đất nước.
Với giá trị lịch sử, văn hóa và tôn giáo đặc biệt, kho mộc bản chùa Vĩnh Nghiêm là một trong những điểm tham quan không thể bỏ qua khi đến Bắc Giang. Đây không chỉ là nơi lưu giữ những di sản quý báu của dân tộc mà còn là nguồn cảm hứng vô tận cho những ai đam mê khám phá văn hóa và nghệ thuật Việt Nam.
4. Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm
Chùa Vĩnh Nghiêm, một trong những trung tâm Phật giáo quan trọng của Thiền phái Trúc Lâm, không chỉ là điểm đến tôn nghiêm mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo. Mỗi năm, vào ngày 14 tháng 2 âm lịch, chùa Vĩnh Nghiêm tổ chức lễ hội, một sự kiện không thể bỏ qua đối với những ai muốn trải nghiệm sự hòa quyện giữa tâm linh và văn hóa dân tộc.
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm là một sự kiện tôn nghiêm nhưng cũng đầy sức sống, thu hút đông đảo phật tử, tăng ni và du khách gần xa. Đây là dịp để các hoạt động văn hóa truyền thống được tái hiện sinh động, đặc biệt là lễ rước kiệu của ba làng La Thượng, La Trung và La Hạ. Mỗi làng chuẩn bị những mâm cỗ đặc trưng, tạo nên không khí sôi động và ấm áp, kết nối cộng đồng với những giá trị văn hóa lâu đời.
Cùng với đó, lễ hội cũng là dịp tưởng niệm các vị trụ trì, trong đó có tổ Trần Như và tổ Thích Thanh Hanh, những người có đóng góp quan trọng trong việc phát triển chùa Vĩnh Nghiêm. Một phần không thể thiếu trong lễ hội là sự tham gia của những chàng trai, cô gái tài năng, được chọn lựa từ các gia đình chuẩn mực để tham gia khiêng kiệu và các trò chơi dân gian truyền thống như đánh đu, kéo co, vật dân tộc. Những trò chơi này không chỉ mang tính giải trí mà còn thể hiện sự đoàn kết, gắn bó giữa các thế hệ trong cộng đồng.
Lễ hội chùa Vĩnh Nghiêm không chỉ là một ngày lễ tôn nghiêm mà còn là một ngày hội văn hóa, thể thao độc đáo, nơi giao thoa giữa tín ngưỡng và những giá trị văn hóa dân tộc. Đây là điểm nhấn không thể thiếu trong hành trình tham quan, giúp du khách có cái nhìn sâu sắc về lịch sử, văn hóa và truyền thống của người Việt.
=> Xem thêm: Năm nay đi du lịch nước nào? Top những nước nên đi du lịch năm 2025
5. Lưu ý khi khám phá chùa Vĩnh Nghiêm
Chùa Vĩnh Nghiêm, một trong những ngôi chùa đẹp nhất miền Bắc, là điểm đến lý tưởng cho du khách vào bất kỳ thời điểm nào trong năm. Tuy nhiên, để có thể hòa mình vào không khí lễ hội đặc sắc, du khách nên đến chùa vào dịp 14 tháng 2 âm lịch hoặc vào dịp giỗ Đức Tổ đệ nhất, tổ chức từ 30/10 – 1/11 âm lịch hàng năm.
Khi đến chùa Vĩnh Nghiêm trong mùa lễ hội, du khách sẽ có cơ hội tham gia vào những nghi thức tâm linh thiêng liêng, như lễ rước kiệu, cầu an và các hoạt động tôn vinh Phật giáo. Trong không gian vang vọng tiếng chiêng trống, tiếng nhạc linh thiêng, người tham dự sẽ được trải nghiệm cảm giác sâu lắng, thiêng liêng và hiểu thêm về các nghi lễ Phật giáo truyền thống. Đây là một dịp không thể bỏ qua để cảm nhận sự trang nghiêm của ngôi chùa cổ kính này.
Vào ngày thường, khi viếng chùa Vĩnh Nghiêm, du khách cần chú ý ăn mặc lịch sự, kín đáo và trang nhã. Dù là để tham quan hay chụp ảnh, việc lựa chọn trang phục phù hợp với không gian tôn nghiêm của chùa là điều cần thiết. Bên cạnh đó, khi di chuyển trong khuôn viên chùa, du khách nên đi lại nhẹ nhàng, cẩn thận và giữ im lặng, tránh tạo ra tiếng ồn ảnh hưởng đến không khí yên tĩnh tại đây.
Ngoài việc tham quan chùa Vĩnh Nghiêm, du khách còn có thể dành thời gian khám phá Thiền viện Trúc Lâm Phượng Hoàng, một công trình chùa chiền nổi tiếng khác tại huyện Yên Dũng, Bắc Giang. Nằm trên đỉnh Non Vua, thiền viện được bao quanh bởi cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ với núi non và rừng cây xanh mát, tạo nên một không gian tĩnh lặng và thanh bình, lý tưởng cho những ai tìm kiếm sự yên tĩnh trong tâm hồn.
=> Xem thêm: Chùa Bổ Đà – Nơi gắn liền với truyền thuyết và tín ngưỡng dân gian
Với kiến trúc độc đáo, bộ mộc bản kinh Phật quý giá, và những giá trị tâm linh sâu sắc, Chùa Vĩnh Nghiêm xứng đáng là một trong những ngôi chùa không thể bỏ lỡ khi bạn có dịp ghé thăm Bắc Giang. Hãy đến để tận hưởng không gian thanh tịnh và hòa mình vào không khí linh thiêng của ngôi chùa nghìn năm tuổi này.
Theo dõi Vivutrends để cập nhật những kinh nghiệm du lịch hấp dẫn bạn nhé!
