Đền Bạch Mã được mệnh danh là một trong “Tứ trấn Thăng Long” nổi tiếng, không chỉ là di tích lịch sử quan trọng mà còn là nơi lưu giữ những giá trị văn hóa sâu sắc của thủ đô Hà Nội. Với hơn 1000 năm tuổi, đền Bạch Mã không những hấp dẫn du khách bởi vẻ đẹp cổ kính mà còn bởi những câu chuyện huyền bí và linh thiêng.
1. Đền Bạch Mã nằm ở đâu Hà Nội?
Đền Bạch Mã là một trong bốn ngôi đền thuộc “Tứ Trấn” linh thiêng của kinh thành Thăng Long xưa, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và gìn giữ sự bình yên cho thủ đô. Tọa lạc tại số 76 phố Hàng Buồm, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, đền Bạch Mã nằm giữa lòng khu phố cổ, nơi hội tụ nét văn hóa lịch sử và tín ngưỡng lâu đời của người Hà Nội.
2. Đi tới đền Bạch Mã như thế nào?
2.1 Phương tiện cá nhân
Để đến Đền Bạch Mã, bạn có thể xuất phát từ đường Nguyễn Thái Học, di chuyển về phía Cửa Nam và rẽ vào phố Phùng Hưng. Tiếp tục theo con đường này, bạn sẽ đến phố Hàng Buồm và chỉ cần tìm số 76 là sẽ thấy đền Bạch Mã ngay trước mắt.
2.2 Xe bus
Nếu bạn lựa chọn di chuyển bằng xe buýt, có thể bắt một trong các tuyến 18, 32, 34 và xuống tại điểm Trần Nhật Duật. Từ đây, bạn chỉ cần đi bộ thêm khoảng 500m là sẽ đến đền. Đây là lựa chọn tiện lợi và tiết kiệm nếu bạn không muốn di chuyển bằng phương tiện cá nhân.
3. Lịch sử và kiến trúc đền Bạch Mã Hà Nội
3.1 Lịch sử đền Bạch Mã
Đền Bạch Mã xây dựng từ thế kỷ 9, được biết đến với những câu chuyện lịch sử kỳ bí. Vào thế kỷ X, Đinh Bộ Lĩnh đã cầu nguyện tại đền trước khi chiến thắng và phong sắc thần. Sau đó, Đinh Tiên Hoàng đã phong cho thần danh hiệu cao quý và cho xây dựng thêm đền thờ ở quê hương Hoàng hậu Dương Thị Nguyệt.
Đến triều Nguyễn, vua Đồng Khánh phong thần Bạch Mã là Hàm Quang Thượng Đẳng Thần. Nổi bật trong lịch sử là câu chuyện Vua Lý Thái Tổ, khi dời đô từ Hoa Lư ra Thăng Long, được thần dẫn đường qua một con ngựa trắng, giúp thành Thăng Long được xây dựng vững chắc.
Đền Bạch Mã đã trải qua nhiều lần trùng tu, ngày nay trở thành địa điểm tham quan nổi tiếng, gắn liền với lịch sử và văn hóa của cố đô Huế.
3.2 Kiến trúc độc đáo của ‘Tứ trấn Thăng Long’
Đến đền Bạch du khách sẽ ngay lập tức bị thu hút bởi nền tường vàng nổi bật và cánh cửa gỗ đỏ chạm khắc hình rồng vàng với vẻ đẹp cổ kính và trang nghiêm. Bên trong ngôi đền có khung gỗ lim vững chãi, với hệ thống cột và mái được chế tác theo kiểu “giá chiêng chồng rường con nhị”, mang đậm dấu ấn nghệ thuật truyền thống.
Nhà Đại Bái nổi bật với những chi tiết rồng phượng sơn son thếp vàng, cùng các hoành phi, câu đối chạm khắc tinh xảo. Kiến trúc của đền không chỉ thể hiện tài nghệ điêu luyện mà còn là biểu tượng cho sự linh thiêng và bền vững của văn hóa Thăng Long.
4. Bên trong đền Bạch Mã thờ ai?
Trong nền văn hóa tín ngưỡng của Việt Nam, đặc biệt là tại Hà Nội, có rất nhiều di tích tôn thờ các vị thần, nhưng không phải nơi nào cũng tôn thờ một vị thần duy nhất. Đền Bạch Mã là một ngoại lệ hiếm hoi, nơi duy nhất thờ Thần Long Đỗ hay còn gọi là Bạch Mã Đại Vương.
Điều đặc biệt là Long Đỗ không chỉ được thờ tại Đền Bạch Mã mà còn xuất hiện tại nhiều di tích khác trong khu vực. Chỉ riêng trong nội thành Hà Nội, có đến 11 di tích thờ vị thần này, cho thấy sự quan trọng và ảnh hưởng sâu rộng của Thần Bạch Mã đối với đời sống tâm linh của người dân.
5. Thời điểm lý tưởng để đi viếng đền Bạch Mã Hà Nội
Thời điểm lý tưởng nhất để viếng đền là vào dịp Lễ hội Đền Bạch Mã, diễn ra vào ngày 13 tháng 2 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để tôn vinh thần Long Đỗ, vị thần bảo vệ kinh thành Thăng Long xưa, cũng như tham gia các hoạt động văn hóa mang đậm dấu ấn nhân văn của dân tộc.
Bên cạnh Lễ hội, đền Bạch Mã cũng thu hút người dân vào các dịp rằm tháng Giêng, mùng 1 âm lịch, hay những ngày đầu năm mới. Đây là những thời điểm lý tưởng để ghé thăm, thắp hương và cầu nguyện cho một năm bình an, thịnh vượng.
Đền mở cửa đón khách từ 8 giờ sáng đến 11 giờ sáng và từ 14 giờ đến 20 giờ tối, trừ ngày thứ 2. Đặc biệt, vào đêm giao thừa, đền sẽ mở cửa suốt đêm để đón chào năm mới với những nghi thức tôn vinh đức thần linh thiêng.
6. Lễ hội đền Bạch Mã
Lễ hội Đền Bạch Mã diễn ra vào ngày 12 và 13 tháng Hai Âm lịch hàng năm để tưởng nhớ thần Long Đỗ. Ngày đầu, đoàn rước kiệu từ Đền Mã Mây đến Đền Bạch Mã với các đội múa rồng, tế nam, tế nữ và mô hình trâu làm lễ Xuân Ngưu. Lễ hội khai mạc bằng lễ cáo thỉnh và lễ tế Thánh.
Ngày thứ hai, các đội tế nam và nữ từ các làng xung quanh vào lễ Thánh, kết thúc bằng lễ tế giã hội của đội tế nam đền Bạch Mã. Ngoài các nghi lễ truyền thống, lễ hội còn có các hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc.
7. Một số lưu ý khi đến viếng đền Bạch Mã ở Hà Nội
Khi đến tham quan Đền Bạch Mã, để thể hiện sự tôn kính và làm đúng nghi thức, bạn cần lưu ý một số điểm sau:
- Khi vào đền, hãy tuân theo thứ tự tham quan từ ngoài vào trong: Tam Quan, Phương Đình, Đại Bái, Thiêu Hương và cuối cùng là Cung Cấm. Đây là cách để bạn trải nghiệm đầy đủ không gian linh thiêng của ngôi đền.
- Trong khi dâng lễ, cần tránh dâng lễ mặn tại Tiền Đường (nơi thờ tự chính). Đây là khu vực linh thiêng, chỉ nên dâng hoa quả, hương hoa để thể hiện lòng thành kính.
- Không nên đặt tiền giọt dầu vào tay các bức tượng thần trong đền. Điều này là thiếu tôn trọng và không phù hợp với truyền thống tín ngưỡng.
- Khi hạ lễ, bạn nên bắt đầu từ ban ngoài cùng và dần dần di chuyển vào ban chính. Điều này giúp duy trì sự trang nghiêm và trật tự trong các nghi lễ.
- Khi tham gia lễ, tránh đi trước mặt những người đang thành tâm khấn vái. Hãy giữ khoảng cách và thể hiện sự tôn trọng đối với người khác trong không gian linh thiêng này.
- Khi làm lễ tại Đền Bạch Mã, bạn cần giữ tâm tĩnh lặng, tôn trọng không gian thiêng liêng và duy trì trật tự, sự tôn nghiêm trong suốt quá trình tham quan và dâng lễ.
Với bề dày lịch sử và vai trò quan trọng trong tín ngưỡng dân gian, Đền Bạch Mã xứng đáng là một điểm đến không thể bỏ qua khi bạn đến Hà Nội. Dù đã trải qua bao thăng trầm của thời gian, ngôi đền vẫn giữ được nét linh thiêng, là minh chứng sống động cho văn hóa tâm linh của Thăng Long ngàn năm.
